Монголын Сэтгүүлчдийн Нэгдсэн Эвлэлийн ерөнхийлөгч Х.Мандахбаяр Тосон бумбын асуудал болон хотын дарга С.Амарсайхан нартай холбоотой асуудлаар  мэдээлэл хийлээ. 

Тэрээр

Нэгдүгээрт:Тосон бумбын нуруунд үйл ажиллагаа явуулж буй “Сауд гоби коал транс” ХХК-тай холбоотой сурвалжлагын асуудлаар,

Хоёрдугаарт, Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайханыг 400 сая төгрөг авахаар шантаажилсан гэх асуудал,

Гуравдугаарт,  сэтгүүл зүйн салбартай холбоотой асуудлаар байр сууриа илэрхийлсэн юм. 

ТОСОН БУМБЫН АСУУДАЛД МСНЭ-ИЙН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ХУВИАР ХАНДААГҮЙ

“Тост, тосон бумбын нуруунд УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн, Худалдаа хөгжлийн банкны эзэн Д.Эрдэнэбилэг нарын хамаарал бүхий “Сауд гоби коал транс” компанийн хууль бус үйл ажиллагааг сэтгүүлчид хараат бусаар очиж сурвалжилга хийсэн. Анх 2017 оны дөрөвдүгээр сараас би сэтгүүлчидтэйгээ хамтран, өөрөө газар дээр нь очиж сурвалжлага хийж байсан. Би Өмнөговь аймгийн иргэн. Энэ асуудалд хандахдаа Өмнөговь аймгийн иргэний хувьд, сэтгүүлч хүнийхээ хувьд хандаж байгаа. Би энэ асуудалд МСНЭ-ийн ерөнхийлөгчийн хуваарь хандаагүй. Би сая сэтгүүлчдийн хамт “Хариуцлагатай уул уурхай” сэдвээр сурвалжлагын баг гаргасан. Сэтгүүлчид сайн дураараа явж, сурвалжлага хийсэн. Сурвалжлага хийх явцад нь би хэлж байсан. “Миний ч юм уу, хэн нэгний байр суурь, үзэл бодлыг битгий тусгаарай. Та бүхэн өөрийнхөө байр сууринаас хандаарай” гэдгийг сэтгүүлч нарт хэлж байсан. Харамсалтай нь, хамт явсан зарим хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд сурвалжлагаа гаргаагүй байна лээ. Тэд хийсэн сурвалжлагаа гаргах боломжгүй байх шиг байна. Би ойлгож байна.

“Тост, тосон бумбын нуруунд үйл ажиллагаа явуулж буй “Сауд гоби коал транс” компанийн үйл ажиллагааг Өмнөговь аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газраас шалгаад 31 зүйлийн зөрчил илрүүлсэн. Энд хаах хангалттай зөрчил бий. Энэ бүхнийг та бүхэнд хүргүүлж байна. Би худлаа ярьж байж болно. Надад итгэхгүй байж болно. Төрийн байгууллага худлаа ярихгүй. Та бүхэн энэ бичгийг үзээрэй. Энэ бүгдийг, бодит мэдээллийг та бүхэн олон нийтэд дэлгэж тавиарай гэж хүсье.

Хоёрдугаарт, би өөрийн зүгээс Тосон бумбын нуруунд үйл ажиллагаа явуулж буй асуудлаар Мэргэжлийн хяналтын газарт хандсан байгаа. Шинээр нөхцөл байдал үүссэн. Тухайн үед мэргэжлийн хяналтын байгууллага шалгалт хийгээд явж байхад цүнхээл ус тогтоогүй, хөрсний ус гараагүй байсан юм билээ. Сүүлд биднийг сурвалжлагаар очиход ус тогтсон байсан. Иймд дахин мэргэжлийн хяналт, шалгалт явуулж өгөөч гэдэг хүсэлт гаргасан. Аймгийн мэргэжлийн хяналтын байгууллага үүн дээр анхаарч ажиллаж байгаа гэж найдаж байна. Энэ асуудалд шударга хандана гэдэгт итгэж байна.

Гуравдугаарт, намайг болон миний нөхдийг, гэр бүлийг маань гүтгэн харлуулах ажлыг илт ихээр хийж байгаа. Дайралт, заналхийлэл хэрээс хэтэрсэн. Надад энэ асуудал дээр бизнесийн болон улс төрийн эрх ашиг байхгүй. Хувь иргэнийхээ хувьд хандаж байгаа. Нутгийн иргэний хувьд би тэмцэж байгаа. Миний энэ тэмцэл зогсохгүй. Уул уурхайн хууль бус үйл ажиллагаа явуулж байгаа “Сауд гоби коал транс” компани үйл ажиллагаагаа зогсоох ёстой” гэлээ.

ХОТЫН ДАРГА С.АМАРСАЙХАН ТУУЛЫН БУРГАСЫГ СҮЙТГЭСЭН НЬ ҮНЭН 

Тэрбээр Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхантай холбоотой асуудлын тухайд “Би хотын даргыг ямар нэгэн байдлаар шантаажлаагүй. 400 сая төгрөг нэхээгүй. Энэ хүн намайг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гүтгэсэн. С.Амарсайхан дарга бид хоёр бие биенээ эртнээс мэднэ. Олон удаа уулзаж байсан. Найз нөхдийн харилцаатай гэж итгэж явсан үе бий.

Би ТВ8 телевизийг өнгөрсөн жилээс хойш хуучин эзэн С.Баярмөнхтэй гэрээ хэлэлцээ хийж, энэ онд ТВ8 телевизийг худалдаж авсан. ТВ8 телевизийг худалдаж авах процесс явж байх үед ТВ8 телевиз нь  бургас хядаж буй Зүүн Баян Рефайнери ХХК-ийн асуудлаар сурвалжилга бэлтгэн хүргэсэн. Нэвтрүүлэг гарсны маргааш нь телевизийн эфирийг хаасан. Телевизийн хаасны дараа надад ТВ телевиз бүрэн шилжиж ирсэн юм. Манай компани МНБС телевизийн байранд түрээсээр үйл ажиллагаа явуулж байсны хувьд тэдэн лүү дайрахыг хүсээгүй. Тэр утгаар нь эвийн зарчмаар шийдье гэж бодсон. “Урд нь та бүхэн ТВ8 телевизтэй маргаантай байсан юм байна. Та бүхэний энэ гаргаж байгаа үйлдэл увайгүй муухай байна шүү. Одоо надад гомдол байхгүй. Гэхдээ одоо зохицоод телевизийнхээ эфирийг нэг хоногийн өмнө ч гэсэн нээлгэмээр байна” гэдэг зүйлийг МНБС телевизид тавьсан. Гэтэл одоо хүртэл МНБС кабелын телевиз дээр ТВ8 телевиз нээгдээгүй байгаа. Үүний дараа долоо хоноход байдал дээрдээгүй. Манай хуульч, гүйцэтгэх захирал, би өөрөө хүртэл ярьсан. Энд нэг зүйлийг онцлоход би нэг хувийн телевизийн асуудлаар ирээгүй гэдгийг ойлгоорой. ТВ8 телевизийг нээхгүй ч байж болно. Гэхдээ үүний цаана хэвлэлийн эрх чөлөөний асуудал яригдаж байгаа гэдгийг ойлгох ёстой.

Би МНВС кабелийн телевизийн хууль бус үйл ажиллагааг тэсч, тэвчээгүй дээ хараал хэлж, утсаар ярьсан нь үнэн. Ёс бус үг хэлсэн нь үнэн. Гэхдээ би хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр, сошиал орчинд хараал хэлсэн зүйл байхгүй шүү. Хоёр хүний утсаар ярьсан яриаг Оюуны ундраа группийнхэн хууль бусаар олон нийтэд цацсан. Энэ бичлэгийг дэлгэж тавина шүү гэж намайг дарамталсан. Оюуны ундраа групп болон охин компаниудын талаар ямар нэгэн муу мэдээлэл цацахгүй байх, ТВ8 телевизийг буцааж залруулга хий гэдэг шахалт үзүүлсэн. Залруулга гэдэг нь ТВ8 телевиз нь техникийн шаардлагаар хаагдсан, бургас хядсан асуудлаар мэдээлэл бэлтгэсэнтэй холбоотойгоор хаагдаагүй гэдэг залруулга хий. Гуравдугаарт, мэдээлэл бэлтгэсэн сэтгүүлч н.Энэрэлийг удирдлагуудаас уучлал гуйлга гэдэг шаардлага тавьсан. Энэ асуудлыг хүлээж авахгүй гэдгээ хэлэхэд “Чиний хүн дарамталж буй бичлэгийг цацна” гэсэн. Би бичлэг цац гэдгийг хэлсэн. Бургас тайрсан нь үнэн шүү дээ. Энэ мэдээллийг бэлтгэсэн сэтгүүлч хэн ч байсан хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн эзэн нь өмгөөлөх ёстой. Тэр байтугай МСНЭ хамгаалах ёстой.

Телевиз хаасан асуудал нь та бидний хувьд хамгийн том гамшиг. Өнөөдөр ТВ8 телевизийг хааж байна, маргааш яахыг мэдэхгүй. Ийм учраас би хаалтын гэрээн дээр гарын үсэг зураагүй. Хууль бус үйлдэлтэй эвлэрээгүй. Бургас тайрсан талаар нэвтрүүлэг хийсний дараа манай сэтгүүлчийг  “Тоосго нисч ирээд хүн үхчихдэг юм шүү дээ” гэж хоёр шөнө дарамталсан. Энэ асуудлыг Эрүүгийн цагдаагийн газар, тагнуулын байгууллагад өгч шалгуулна. Дугааргүй утаснаас залгаж дарамталсан. Энэ дарамталсан хэргийн эзэн олдоно. Монголд цаашид хулгайчид хууль зөрчөөд яваад байж чадахгүй.

С.Амарсайхан дарга намайг 400 сая төгрөг нэхэмжилсэн гэж гүтгэж байгаа. МСНЭ, Нийслэлийн ЗДТГ-тай хамтран олон жил “Хараат бус сэтгүүл зүй” форум зохион байгуулж ирсэн. Энэ жил мөн зохион байгуулсныг та бүхэн мэдэж байгаа.  Энэ “Хараат бус сэтгүүл зүй” форум зохион байгуулах асуудлаар Нийслэлийн Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албаны дарга Ц.Мөнхбаатар, мөн тус албаны нэг мэргэжилтэн дөрвүүлээ хотын даргын өрөөнд С.Амарсайхан даргатай уулзсан. Энэ үеэр “Хараат бус сэтгүүл зүй” форумын төсөв, хөтөлбөр, бусад зүйлүүд яригдаад, тэр үеэр Ц.Мөнхбаатар өөрөө эхэлж санал тавьсан. Нийслэлээс МСНЭ-ийг тал бүрээр дэмжиж ажиллах боломжтой гэдэг санал хэлсэн. Би С.Амарсайхан даргад ийм зүйл хэлсэн. “С.Батболд даргын үед Сэтгүүлч ордны газрыг шийдэж өгсөн. Бид Сэтгүүлч ордонтой болчихмоор байгаа юм аа. Та энэ газрын татвар болох 74 сая төгрөгийг хэвлэлийн албатайгаа хамтраад шийдээд өгөөч. Ц.Мөнхбаатар 400-гаад сая төгрөгний төсөв байгаа гэж ярьж байна” гэж хэлсэн. С.Амарсайхан дарга “Наад асуудал чинь боломжтой хувилбар байна. Судлаад шийдье” гэсэн. Тавдугаар сарын 3 гэхэд шийдэж өгөх асуудлыг тавихад, тэгж хурдан шийдэх боломжгүй, аяар шийдэе гэсэн. Бидний хооронд ийм л зүйл ярьсан.

Мөн миний тавьсан асуудал нь, Сэтгүүлч ордны газрын хажууд дэд бүтэц ойрхон ирсэн байгаа. Тэр лүү дэд бүтцийг нь тавиад өгөх боломж байгаа юу гэхэд С.Амарсайхан дарга “НИТХ-аар оруулаад наад асуудлыг чинь шийдэх боломжтой юм байна. Та нар өөрсдөө ИТХ-ын төлөөлөгч нартай сайн ажиллаарай” гэсэн. Өөр яригдсан ямар ч зүйл байхгүй. Би хувьдаа ямар ч барилга байшин бариагүй. Барилга байшин барина гэж юу ч яриагүй. Намайг илт гүтгэж байгаа. Энэ үнэний төлөө үхэхэд бэлэн байна. Ийм хулгайч хүн хотын дарга хийж болохгүй. Хотын дарга худлаа ярьсан, эсвэл Х.Мандахбаяр би худлаа ярьсан. Үнэн мөнийг нь хууль тогтоох ёстой. Энэ хоёр хүний нэг нь хуулийн өмнө хариуцлага хүлээх ёстой биз дээ.

Ц.Мөнхбаатар гэдэг хүн Нийслэлийн Засаг даргын өмнөөс хаалтын гэрээ байгуулж байгаа. Хэвлэл мэдээллийн байгууллага төрийн байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ байгуулж болох ч энэ гэрээ нь хуулийн хүрээнд байх ёстой. Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албаны дарга Ц.Мөнхбаатар надад ярихдаа, нийслэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлтэй 400 сая төгрөг төлөвлөж, гэрээ байгуулж байгаа гэж ярьж байсан. Энэ гэрээ хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай хийгдсэн. Энэ гэрээн дээр ийм заалт байдаг. Нийслэлийн ЗДТГ-ын мэдээлэл авах, түгээхэд хамтран ажиллах гэрээний 2.2.7 дахь заалтад “Гүйцэтгэгч нь захиалагч талаас бэлтгэж өгөөгүй, удирдлагын үйл ажиллагаатай холбоотой баталгаажаагүй, эх сурвалж нь тодорхойгүй мэдээллийг нийтлэхгүй байх үүрэгтэй” гэж заасан. Зиндаа.мн сайтад 2019 оны тавдугаар сарын 24-ний баасан гаригт “Туулын бургасыг дахиад сурвалжлах болно” гэдэг мэдээ нийтлэгдсэн. Гэтэл  Ц.Мөнхбаатар манай сайтын эрхлэгч рүү тус мэдээний линкийг илгээгээд, “Гэрээнд энэ тухай бас заасан байдаг шүү” гэж дээрх гэрээний заалтыг сануулж бичсэн байна. Энэ юуг харуулж байна вэ гэхээр нийслэлийн татварын мөнгөөр хэвлэлийнхэнтэй гэрээ байгуулж, хотын даргын хэвлэлийн албаны дарга хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг эргээд шантаажилж байна. Үүнийг хаалтын гэрээ гэдэг. Нийслэлийн иргэд үүнийг мэдэх эрхтэй. Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан хотын татварын мөнгөөр хувийн компанийнхаа булхай луйврыг дарах гэж хаалтын гэрээ хийсэн байна. Би энэ үгнийхээ хариуцлага хүлээнэ. Хэвлэлүүдтэй гэрээ байгуулсныхаа төлөө буруу ташаа мэдээлэл гаргахгүй шүү гэж дарамталж байна.

С.Амарсайханы төрсөн ах С.Уламбаяр бид хоёрын мессеж байгаа. Энэ бүхнийг харахад ТВ8 телевизийг санаатайгаар хаасан нь гэдэг нь тодорхой байгаа. /Мессеж үзүүлэв/ Энэ хүн ТВ8 телевизийг хууль бусаар хаасан гэдэг нь тодорхой болсон.

Би гурав дахь баримтыг дэлгэж байна. Надад маш олон хүнээс дарамт ирж байгаа. Бадрал гэдэг хүн надруу утсаар ярьж дарамталсан. Миний үр хүүхэд, гэр бүл, ээж, аав, найз нөхөд,  ойр дотнын хүн рүү дайрч, дарамталж байна. Би ямар ч хууль бус, ёс бус юм хийсэн зүйл байхгүй. Би С.Амарсайхан дарга болон яруу найрагч Б.Галсансүх, өөрийгөө сэтгүүлч гэж нэрлээд байгаа н.Мөнхтөр гэж гурван хүнийг шүүхэд өгсөн. н.Мөнхтөр нь манай компани дээр гурван жил ажилласан. Одоо хотын дарга С.Амарсайханы ах С.Уламбаярын удирдлагад ажиллаж байгаа. Энэ гурван хүнийг би цагдаагийн байгууллагад шалгуулахаар өгсөн. Намайг олон зүйлээр гүтгэсэн” гэлээ.

Мөн тэрээр Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн Ерөнхийлөгчийн ажлаас түдгэлзүүлэх хүсэлт гаргаж байгаагаа мэдэгдлээ. Тэрээр өөрөөс нь илүүтэй салбарын хувьд, хамтран зүтгэгчдийнх нь хувьд харлуулах технологи явагдаж байгаа учраас ингэж шийдсэн бөгөөд мөн асуудлыг шийдтэл Хотын дарга С.Амарсайханыг мөн албан тушаалаасаа түдгэлзэх шаардлагыг тавьсан юм. Тэрээр

-Би саяын хэд хоног хэвлэл мэдээллийн салбар хэрхэн худалдагддаг вэ гэдгийг харлаа. Үнэн хүчгүй байна. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн цаад эзэд ил байх ёстой. Үүний төлөө Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэл тэмцэх ёстой. 

Сэтгүүл зүй худалдагдсан нь үнэн. Би Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн ерөнхийлөгчийн хувиар үүнийг зарлаж байгаадаа харамсаж байна. Ард түмнээсээ уучлал гуйж байна. Гэхдээ бүх сэтгүүлчдийг гэж байгаа юм биш шүү, Уучлаарай. Энэ хэд хоногт мэргэжил нэгт нөхдөө, итгэж явсан нөхдөө урвахыг харлаа. Гэхдээ би тэмцлээ зогсоохгүй. Надад итгээрэй гэсэн юм. 

Дашрамд сануулахад түүний бие гэнэт өвдөж, эмнэлэгт эмчлүүлж байгаа мэдээлэл гарсан. Тэрээр биеийн байдлаасаа эс хамаараад ийм мэдээлэл хийх нь зүйтэй гэж үзсэнээ хэлж байлаа. Хэвлэлийн хурлын үеэр ч бие нь илт таагүй байгаа нь харагдаж байгаа.